Zasada działania instrukcji warunkowej if opiera się na wartości, jaką przyjmuje warunek. W przypadku true, instrukcje dla bloku if zostaną wykonane.
To oznacza, że w przypadku zmiennych logicznych (i w niektórych przypadkach) można użyć skróconej konstrukcji warunku.
Gdy do bloku if należy tylko jedna instrukcja, klamrę otwierającą blok i klamrę zamykającą blok można opuścić.
W Instrukcja warunkowa z alternatywą pojawia się drugi blok instrukcji rozpoczynany słowem kluczowym else, wykonany w przypadku, gdy warunek (warunki) jest fałszywy.
Warto zauważyć, że w tym przypadku wykona się zawsze jeden z dwóch bloków.
Konstrukcja warunków instrukcji if może być prosta - złożona z jednego warunku, lub złożona z kilku warunków połączonych operatorami logicznymi.
Rozpatrzmy przykład, który sprawdzi, czy jesteś pełnoletni i masz skończone 18 lat.
Zagnieżdżenie instrukcji warunkowej polega na wywołaniu jej wewnątrz innej instrukcji warunkowej. W C++ można dowolnie zagnieżdżać if - else, pamiętając o tym, aby kod był czytelny.
Stosuje się tu wcięcia określający kolejne poziomy zagnieżdżenia.